Titiqaqa quta taypina jaqichasiwi

Aymara Ayllunakanxa llumpaqa paxsixa, yapunakatakixa, wali suyatarakiwa. Kunatixa, uka urunakanxa pachaxa junt’uchaña qalltaraki. Wayrampi chikaxa qiñayanakasa uksaru aksaru apanaqtarakiwa, qarpasa puriña qallantkarakiwa, urqisa phuthutiña qallantkarakiwa, ukata kuna quranakasa aywtankarakiwa.

Ukhamïpanwa, aymara yaqinakaxa kunaymana lurawinakwa phuqhapxtana: pachana sarawipsa arkayapxtana, nayrïri lumasanaka uñch’ukipxtana; PachMamaru luqtawinakampisa phuqhapxtana, yapuchañanaksa qalltapxkaraktana; ukhamaraki, jaqinakasa panichasiwinaka wakiyapxaraktanwa.  

 

Uka qamawi arkaykasaxa; Punu markanxa, pätunka pusini uru saraqkäna llumpaqa paxsitxa, wakiyasiwarakiwa maya jach’a Jaqichasiwi  -matrimonio Comunitario; ukaruxa pätunka chacha – warminaka purt’axarakina jaqicht’asiñataki; wayna taqunakasa utjakirakinawa ukhamaraki chuymanïrinakasa.  Uka jaqichasiwixa phuqhasiwarakiwa Titiqaqa quta mama taypina,  maya jach’a walsa patana, suma jiwallakipuninawa. Janipuniwa ukhama jaqichasiwixa uñjañakänati, jichhapuniwa ukhama wakicht’asiwixa; Punu marka irpirirakiwa – Alcalde, p’iqt’karakinaxa; panicht’asirikaxa wali k’uchi ukhamaraki kusisitawa jikxatasipxarakinaxa. Inaya jutiri maranakanxa ch’amañchatachini.

Taqi jaqicht’asiri jila kullakanakaxa jallallt’ataraki.

 

Qillqiri: María Yolanda Crisisto Aycaya (Puno-Perú)